Süt çocukluğu ve çocukluk çağının en sık rastalanan hematolojik hastalığıdır 0-5 yaş grubunda ve adolesanlarda , okul öncesi ve okul çağı çocuklarının büyük çoğunluğunda demir eksikliği anemisi görülebilmektedir.

DEMİR NEDİR - GÖREVİ NEDİR ?

Demir DNA’ nın sentezinde ve hemglobinin dokulara oksijen taşımasından sorumlu önemli bir elementtir.

Organizmada serbest halde bulunmaz ve ferritin proteinine bağlı olarak bulunur. Bu nedenle çocuklarda ferritin değerlerini kontrol altında tutmak önemlidir.

NEREDEN EMİLİR ?

Barsak (duodenum ve jejenum )

Günlük alınan 20-25 mg demirin yanlızca 1-2 mg.'ı emilir.

GÜNLÜK GEREKSİNİM NE KADARDIR ?

Zamanında doğmuş bebekler için ilk 6 ay demir depoları yeterlidir. Sonrasında 4. aydan itibaren  günde 1 mg/ kg alması yeterli. max.15 mg

Erken doğan 1500 g altı bebekler doğdunda depo demirleri azdır

1 kg dan az bebekte :  günden 4mg/ kg

1-1,5 kg bebeklerde :  günde 3 mg/ kg

1,5-2,5 kg bebeklerde : günde 2 mg/ kg

10 yaşa kadar 10 mg /gün

12 yaş 12gr/ gün

EMİLİMİNİ NE ARTTIRIR ?

• C vitamini  ( turunçgiller , meyve,sebze,limon,kivi , yeşilbiber )
• Et tüketirken limonlu yeşilliklerle beraber sunmak etteki demir emilimini arttırır.

EMİLİMİ NE AZALTIR ?

• Fitat : Kepek ve kurubaklagillerde bulunur
• Tanen : Çay kahve kakaoda bulunur %40-60 oranında emilimi azaltır
• Fazla posa alımı
• Az protein alımı
• Fazla dozda demir alınması
• Varolan emilim bozuklukları - barsak hastalıkları
• Kalsiyum
• Eti kavurma - fırınlama- nitrat nitrit uygulama emilimi azaltır.

DEMİR EKSLİKLİĞİ NEDEN GÖRÜLÜR ?

• Anne sütü ile yetersiz beslenme
• Erken inek sütüne geçiş
• Ek gıdaya erken geçme veya yanlış başlama
• Malabsorbisyon - emilim bozuklukları
• Barsak parazitleri
• Nedeni belirlenmemiş gizli kanamalar

BULGULARI NELERDİR ?

• Büyüme ve gelişme geriliği
• Hipoksi (02 yetersizliği )
• Huzursuzluk
• İştahsızlık
• Kaşık tırnak ??
• Baş dönmesi - ağrıması
• Kas işlevlerinde azalma ( 02 yetersizliğinden )
• Kardiyovasküler sorunlar (üfürük , taşikardi )
• Pika ve geofaji ( buz -toprak yeme )
• Motor gelişimin olumsuz etkilenmesi - okul başarısı
• Enfeksiyona duyarlılık

HANGİ BESİNLERDE DEMİR BULUNUR  ?

İyi pişmiş kurubaklagillerin emilimi tahıllardan daha fazladır

Etteki demirin % 40 ı hem demirdir ve %25-30 u emilir.

Yumurtada bulunan fosfotin emilimi azaltır ve %15 emilir.

Etin hücresel prtein miktarı azaldıkça emilim azalır , bu nedenle koyun ve sığır eti tercih edilmeli , tavuk ve balık demirden yana bu nedenle zayıf kalır

Hem olmayan kaynaklar : Pekmez, kurumeyve , yağlı tohum , kurubaklagil , bulgur , tam buğday , çavdar , yeşil yapraklı sebzeler

 En iyi emilen kaynaklar : Organ etleri , Kurubaklagil , yumurta , Yeşil sebze,tahıl

ALINACAK ÖNLEMLER ?

Çay verilmemeli

Ara öğünlere pekmez, pestil ,kuruüzüm , kurukayısı ,

C vitamini demirle alınması

Sığır-koyun eti tüketmesi

Hergün yumurta tüketmesi

Yemekle beraber pekmezli su verilebilir

Yemeğine limon sıkılabilir - ılıkken

Kurubaklagil ile tahılı birlikte pişirmek - mercimekli bulgur pilavı gibi

Diyetisyen Nilşah Karakurt